Een pelgrimage naar de schrijver Ernest Hemmingway

Vijftig jaar geleden las ik als middelbare scholier voor het eindexamen Engels de bekende novelle van de Amerikaanse schrijver Ernst Hemingway De oude man en de zee (oorspronkelijke titel The Old Man and the Sea).

Het boekje was onder middelbare scholieren populair omdat het dun is, spannend en makkelijk – in steenkool Engels – na te vertellen. Van de vele technische visserstermen begrepen wij en de examinator niets, dus geen vragen daarover.
Achteraf bezien heb ik er weinig van begrepen. Het is een boekje met een diepe gelaagdheid.  Het gaat over veel meer dan alleen maar over een mislukte visvangst. Het is ook een aangrijpend verhaal over eenzaamheid. Dat laatste ontging mij en mijn klasgenoten volledig. Nu, na herlezing van The Old Man and the Sea, ter voorbereiding van een bezoek aan het Hemingway museum in Havana (maart 2015) begrijp ik het meesterwerk pas in zijn volle omvang.

Havanna is uniek: bruisend, kleurrijk en zwaar verwaarloosd, uitgezonderd de prachtig gerestaureerde binnenstad. Aan de rand van die binnenstad, op een heuvel, hadden we een leuk, klein hotel gevonden. Recht tegenover dat hotelletje stond een majestueus universiteitsgebouw met op de muur de Latijnse tekst: hoc erat in votis.

Dit was altijd mijn wens, hoc erat in votis. De beroemde openingszin van een gedicht van Horatius waarin hij het landleven bezingt. Dit was altijd mijn wens: een stukje land, niet al te groot, dat een tuin, en dicht bij huis, een bron van levend water en hogerop bos, zou omvatten. Meer en beter deden de goden. Het is goed. Niets vraag ik verder nog.

Berlijn is een fantastische wereldstad. De eerste keer dat ik er kwam, was als lid van een delegatie van Haagse onderwijzers, op uitnodiging van de Liga für Volkerfreundschaft. Boegbeeld van de Nederlandse tak was de immer actieve  Frits Neijts, die nu bij mij om de hoek in een bejaardentehuis zit en ook daar de revolutie organiseert, las ik onlangs in een huis-aan-huis blad. Alles was uitstekend georganiseerd. Terug in Nederland verdedigde ik de heilstaat tegenover menig ongelovige, iets waar ik zeker over ter verantwoording zal worden geroepen door Petrus. Hoewel het overal stonk naar bruinkool, was ik, om mij onverklaarbare redenen, bijzonder gecharmeerd van het milieuprogramma  van het Oostduitse regime. Tot ik later een bezoek bracht aan Bohemen.